آزمایش MCHC مخفف (mean corpuscular hemogolobin concentration) جهت سنجش غلظت هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خون است تا مشخص شود، فرد دچار بیماری کم خونی، غلظت خون و سایر بیماری های زمینه‌ای شده است یا خیر؛ چون یکی از دلایل کم خونی عدم تولید گلبول‌های قرمز و تخریب درصد بالایی از گلبول های قرمز است که منجر به کمبود اکسیژن به سایر اندام‌ها می‌شود و با افزایش گلبول قرمز، سطح غلظت خون هم بالا می‌رود و احتمال لخته شدن خون و خطر سکته قلبی و مغزی وجود دارد.
آزمایش Mchc
اگر mchc از حد نرمال بالا و یا پایین باشد، فرد دچار علائم خاصی در بدن مانند رنگ پریدگی، ضعف، تنگی نفس، تپش قلب و … می‌شود؛ چون وظیفۀ اصلی گلبول های قرمز تأمین اکسیژن به سایر اندام ها و رقیق کردن خون است که در صورت کمبود خستگی و ضعف شدت می‌یابد و نشانه ای از کم خونی است.
از طرف دیگر، در صورت افزایش گلبول های قرمز سطح غلظت خون بالا می‌رود و احتمال لخته شدن خون وجود دارد. به همین دلیل پزشک با دیدن علائم مشهود آزمایش mchc را به همراه آزمایش RBC و cbc برای شمارش کامل سلول‌های خونی در هر حجم خون به همراه چهار شاخص مهم دیگر: اندازه میانگین گلبول‌های قرمز(MCH)، سنجش حجم گلبول قرمز(MCV)، میزان عرض گلبول قرمز و شکل آن (RDW) ارزیابی می‌کند تا مشخص شود، مشکل از وضعیت گلبول های قرمز است یا مشکل از گلبول های سفید است که آن هم با بررسی آزمایش ast سنجیده می‌شود.
در ادامه، علائم ناشی از وضعیت نامناسب گلبول قرمز در بدن، آزمایش های لازم mchc، میانگی mchc و نحوۀ درمان آن بررسی می‌شود.
علائمی که منجر می شود تست MCHC گرفته شود؟
پزشکان به صورت کلی برای معاینات روتین، افراد تحت درمان برای کم خونی، مشکوک به کمبود ویتامین و بروز علائمی که در بیمار مشاهده می‌کنند، تست cbc به همراه تست MCV و MCHC را درخواست می‌دهند. علائمی که با بروز آن پزشک درخواست آزمایش می‌دهد:
- تنگی نفس
- خستگی و ضعف
- ضربان قلب شدید
- دست و پاهای سرد و یخی
- رنگ پریدگی
- سرگیجه
- تورم شکم
- ادرار تیره
- ناهنجاری استخوان صورت
- ضعف عضلانی
- پرکاری تیروئید
میانگین غلظت هموگلوبین سلولی MCHC
هموگلوبین Mchc یک پروتئین غنی از آهن در گلبول های قرمز است که مسئولیت سرخی رنگ خون و گردش و رساندن اکسیژن به سایر بافت های بدن را دارد و دی اکسید کربن را از بدن به سمت ریه‌ها انتقال می‌دهد؛ زمانی که غلظت گلبول قرمز کم یا زیاد شود، در خون کمبود اکسیژن به وجود می آید و فرد دچار علائم کم خونی می‌شود.
میانگین غلظت خون در بزرگسالان مرد و زن باید بین 32 تا 36 گرم در دسی لیتر باشد؛ اما این میانگین در نوزادان فرق دارد و درصد هموگلوبین خون آن ها بالاتر است.
میزان طبیعی غلظت هموگلوبین در خون (1-1)
| میانگین غلظت هموگلوبین در خون بزرگسالان |
| g/dl32 تا 36 |
| میانگین غلظت هموگلوبین در خون نوزادان |
| 18pg تا 40 |
آزمایش های لازم برای تشخیص کم خونی و تفسیرMCHC
MCH: شاخصی برای تشخیص اندازه و تعداد گلبول های قرمز یعنی نسبت جرم هموگلوبین به حجم گلبول است که در صورت کم بودن آن منجر به فقر آهن و در صورت زیاد بودن نشان از سطح بالای کلسترول خون، کم خونی ناشی از ویتامین B است.
MCHC: شاخص مهمی برای مشخص کردن میانگین مقدار هموگلوبین نسبت به اندازه سلول در هر گلبول قرمز است که اگر از حد نرمال کمتر باشد، منجر به کم خونی و فقر آهن و تالاسمی می‌شود و اگر خیلی بیشتر باشد باعث کم خونی، سنگ کیسه صفرا و اسفروسیتوز ارثی یا همان اختلال ژنتیکی می‌شود.
هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول قرمز موجود است و کارش انتقال اکسیژن به کل بدن است و منجر به رشد و تکامل بافت بدن و اندام ها می‌شود.
RDW: اندازه گلبول قرمز را مشخص می‌کند و برای تشخیص نرمال بودن آن سه شاخص مهمی که ذکر شد مطرح می‌شود.
نحوه سنجش و تفسیر MCHC
MCHM مستقیم اندازه گیری نمی‌شود و از MCH و هماتوکریت (HB) روی غلظت هموگلوبین محاسبه می‌شود و به همراه MCV سنجیده می‌شود و مقدار متوسط و نرمال آزمایش mchm در آزمایش یعنی میزان هموگلوبین و غلظت آن در گبول قرمز باید بین 32 تا 36 گرم در دسی لیتر در خون (g/dl) یا 320 تا 360 گرم در لیتر باید باشد. اگر میزان آن کم یا زیاد باشد، نشان از اختلال های کم خونی و کمبود ویتامین است و به شکل زیر سنجیده می‌شود:
MCH ÷ MCV= MCHC g/dl
وضعیت میزان طبیعی غلظت خون mchc
| وضعیت | وضعیت میزان طبیعی بزرگسالان (نوروموسیتیک) | نام آزمایش |
| نورموکرومیک یا حالت عادی و طبیعی | 36g/dl تا 32 | MCHC |
| هیپوکرومیک یا حالت پایین، فقر آهن، بیماری کلیوی، تالاسمی، پان سیتوپنی و کم خونی | کمتر از 32g/ dl | MCHC |
| هایپرکرومیک با میزان بالا عفونت، کم خونی بیماری سلول داسی شکل، شرایط خود ایمنی | بیشتر از 32g/ dl | MCHC |
بالا بودن MCHC در آزمایش خون
وقتی گلبول های قرمز به شدت زیاد شود، خون غلیظ می‌شود و در اصطلاح به آن می‌گویند که فرد «غلظت خون» دارد و با عنوان «هایپرکرومیک» شناخته می‌شود که منجر به لخته شدن خون و خطر سکته قلبی و مغزی می‌شود که این شرایط به دلیل کم خونی همولیتیک یعنی حملۀ اشتباه سیستم ایمنی بدن به گلبول های قرمز یا کمبود ویتامین 12B و نهایت به دلیل کم خونی ارثی اسفرویتوز است.
عواملی که منجر به بالا رفتن MCHC می‌شود:
- کم کاری تیروئید
- مصرف الکل
- اختلالات روده
- سوء تغذیه
- بیماری کبد
- استفاده از داروهای خاص
- اعتیاد به الکل
- کم خونی
- زنان باردار
- کم آبی بدن
- تنش و استرس زیاد
- کمبود اکسیژن در هوای آلوده و مناطق پر ارتفاع
راه های درمان غلظت بالای خون mchc با دارو
استفاده از داروهای آسپرین، کلوپیدوگول، دی پیریدامول، تیکلوپدین، مصرف ویتامین b12، b9، وارفارین، ریواروکسابان و آپیکسابان موجب رقیق شدن خون و از لخته شدن جلوگیری می‌کند.
راه های درمان غلظت بالای خون به روش سنتی
- آب انار
- سیر
- دارچین
- چای سبز
- پیاز خام
- آویشن
- زنجبیل
- سیاهدانه
- زیره
- کاهش نمک
- مصرف آب
- مصرف ویتامین e
- خوردن ماهی
پایین بودن MCHC در آزمایش خون
پایین بودن سطح غلظت هموگلوبین سلول‌های گلبول قرمز که با عنوان «هیپوکرومیک» شناخته می‌شود، منجر به فقر آهن، جذب ضعیف آهن از روده و کم خونی می‌شود.
عواملی که منجر به پایین بودن MCHM می‌شود:
- خونریزی شدید ناشی از قاعدگی
- کمبود مس یا ویتامین B6
- تیروئید
- بیماری و نارسایی کلیوی و کبد
- التهاب روده
- روماتیسم مفصلی
- برداشتن طحال یا بزرگ شدن آن
- تالاسمی
- مسمومیت با سرب
- کم خونی همولیتیک
- لنفوم یا سرطان
- بیماری های خاص
- عوارض دارو
- سرطان
درمان هیپوکرومیک با MCHC
کم خونی میکروسیتیک هیپوکرومیک نوعی از کم خونی کم خطر است که با درمان منابع آهن قابل درمان است. مصرف آهن برای بزرگسالان از 20 تا 50 سال باید روزانه 8 میلی گرم برای مردان و 18 میلی گرم برای زنان باشد و در دوران بارداری مصرف آهن دو برابر شود که در زیر منابع سرشار از آهن را معرفی می‌کنیم:
- گوشت بدون چربی
- آجیل
- مرغ
- غذاهای دریایی
- اسفناج
- شکلات
- لوبیا سفید
- جگر گاو
- عدس
درمان کمبود هموگلوبین MCHC پر خطر
کمبود هموگلوبین به معنای پایین بودن غلظت هموگلوبین در خون است و زمانی که گلبول های قرمز در مغز استخوان کم تولید شود یا سیستم ایمنی بدن بدون دلیل به گلبول های قرمز حمله کند و باعث نابودی آن‌ها شود یا به دلیل شرایط موروثی و بزرگ شدن طحال و سنگ کیسه صفرا پزشک آزمایشات مختلفی مانند آزمایش مغز استخوان، آزمایش ویتامین B12، آزمایش اسید فولیک، آزمایش تشخیص آنتی بادی، آزمایش سنجش سطح آهن RETICULOCYTE COUNT و … را انجام می دهد.
در صورت تشخیص کم خونی شدید استفاده از دارو و تزریق خون، مصرف B12، دادن رژیم غذایی مناسب، مصرف مکمل های آهن، درمان بیماری های زمینه ای آغاز می شود.
مراقبت از گلبول‌های قرمز خون mchc
برای مراقبت از سطح گلبول قرمز یا غلظت خون بهتر است آزمایش های دوره ای cbc را زیر نظر پزشک انجام دهید و رژیم غذایی متوازن شامل آهن، ویتامین b12 را در رژیم غذایی تان بگنجانید و ورزش را در برنامۀ روزانه تان بگنجانید و از درمان خودسرانه بپرهیزید.
سؤالات متداول
بله اما مصرف قرص آهن وابسته به وضعیت شما و نتایج آزمایش ها می تواند مؤثر باشد؛ اما بهتر است قبل هر نوع مکملی از پزشک مشورت بگیرید.
این موارد به دلیل چربی‌های ناسالم و نمک زیاد به سلامتی بدن آسیب می‌رساند؛ اما به تنهایی موجب غلظت خون نمی‌شود.
بله غلظت و فشار خون تاثیر مستقیم بر روی هم دارن و با بالا رفتن غلظت خون فشار خون هم زیاد می‌شود.
فهرست منابع
https://Pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38965962
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34020272
https://scholar.google.com/scholar?hl=fa&as-sdt=0%2C5&q=red+blood+cell+indices&oq