ستون فقرات از چند استخوان به نام مهره ساخته شده است. در ناحیه کمر، 5 مهره کمری و در پایین آن‌ها هم یک استخوان به نام خاجی (S1) و در بین هر دو مهره، یک لایه نرم و انعطاف‌پذیر به نام دیسک وجود دارد. این دیسک‌ها مثل ضربه‌گیر عمل می‌کنند و باعث می‌شوند مهره‌ها به نرمی روی هم حرکت کنند و فشار وارد شده به ستون فقرات را جذب کنند وقتی در بین این مهره ها آسیب ببینند فرد دچار دیسک کمر می‌شود.

داخل این دیسک‌ها یک ماده ژله‌ای وجود دارد. حالا، اگر این ماده ژله‌ای از جای خودش بیرون بزند و از دیواره محافظ دیسک عبور کند، به این حالت می‌گویند فتق دیسک یا بیرون‌زدگی دیسک. وقتی این اتفاق بیفتد، ممکن است دیسک به عصب‌های اطراف فشار بیاورد و باعث درد، بی‌حسی، گزگز یا ضعف در عضلات شود.

دیسک کمر چه بخش هایی دارد؟

دیسک‌ها از سه بخش اصلی تشکیل شده‌اند:

1. هسته ژلاتینی مرکزی (Nucleus Pulposus):
   بخش نرم و مرطوب در مرکز دیسک است. مثل ژله است و خاصیت ضربه‌گیری دارد.
2. حلقه فیبری بیرونی (Annulus Fibrosus):
   یک دیواره سفت و محکم دور هسته مرکزی است که نقش محافظ را دارد.
3. صفحات انتهایی غضروفی:
   این بخش‌ها دیسک را به استخوان‌های بالا و پایین متصل می‌کنند و به پایداری ستون فقرات کمک می‌کنند.

از کجا بفهمیم دیسک کمر داریم؟

در یک دیسک سالم، قسمت مرکزی آن از ماده‌ای ژله‌ای و نرم تشکیل شده که نقش ضربه‌گیر بین مهره‌ها را دارد. این بخش ژله‌ای توسط لایه‌هایی محکم و حلقه‌ مانند شبیه به لایه‌های پیاز احاطه شده است.

اما اگر این لایه‌های محافظ به‌دلیل ضعف عضلات، استفاده نادرست از بدن، یا افزایش سن آسیب ببینند، ممکن است ماده ژله‌ای از داخل دیسک به سمت بیرون فشار بیاورد. این حالت به‌صورت برآمدگی یا بیرون‌زدگی دیسک (فتق یا پرولاپس دیسک) ظاهر می‌شود. وقتی دیسک بیرون می‌زند، ممکن است:

• به اعصاب اطراف فشار وارد کند
• یا حتی بدون تماس مستقیم با عصب، باعث التهاب شدید در اطراف ناحیه شود

هر دوی این عوامل می‌توانند باعث درد، بی‌حسی، یا علائم دیگر مربوط به دیسک کمر و سیاتیک شوند.

انواع فتق دیسک کمر را بشناسیم

• 🔹 فتق مزمن (تدریجی): در این حالت، دیسک به مرور زمان و در اثر فرآیند طبیعی پیری، خشک و فرسوده می‌شود. این نوع فتق معمولاً باعث ایجاد علائمی آهسته، خفیف یا پنهان است که تا مدت‌ها فرد متوجه آن نمی‌شود و این درد کم‌کم و در طول زمان اتفاق می‌افتد. این درد معمولاً به‌خاطر فشار زیاد، کارهای تکراری یا بالا رفتن سن اتفاق می‌افتد.
• 🔸 فتق حاد (ناگهانی): این نوع دیسک اغلب بر اثر آسیب ناگهانی یا ضربه (تروما) به ستون فقرات ایجاد می‌شود. در این حالت، هسته‌ی دیسک به‌صورت ناگهانی از طریق پارگی در حلقه‌ی فیبری بیرون می‌زند. علائم آن معمولاً شدیدتر و سریع‌تر ظاهر می‌شوند و ممکن است با درد ناگهانی و ناتوان‌کننده همراه باشد. ناگهان و به‌خاطر یک حرکت اشتباه، بلند کردن چیز سنگین یا ضربه شدید اتفاق می‌افتد.

علائم کامل فتق یا بیرون‌زدگی دیسک

فتق دیسک یا بیرون‌زدگی دیسک وقتی این اتفاق بیفتد، ممکن است دیسک به عصب‌های اطراف فشار بیاورد و باعث درد، بی‌حسی، گزگز یا ضعف در عضلات شود.

🔹 درد موضعی در ناحیه کمر یا گردن
🔹 درد تیرکشنده در پا (سیاتیک) یا در بازو، بسته به محل فتق
🔹 بی‌حسی یا گزگز در اندام‌ها (معمولاً پا یا دست)
🔹 ضعف عضلانی در ناحیه آسیب‌دیده
🔹 افزایش درد هنگام نشستن، عطسه، سرفه یا خم شدن
🔹 کاهش دامنه حرکتی و خشکی در کمر یا گردن
🔹 احساس سوزش یا برق‌گرفتگی در پا یا بازو
🔹 در موارد شدید: بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع (نشانه‌ای اورژانسی)

آیا ممکن است کمر درد ناشی از سیاتیک باشد

اگر در باسن یا پشت پاهای خود احساس درد دارید و نشستن، ایستادن یا راه رفتن برای مدت طولانی برایتان سخت و ناراحت‌کننده شده، ممکن است دچار سیاتیک شده باشید.
سیاتیک به‌معنای تحریک یا فشرده شدن عصب سیاتیک است؛ عصبی بلند و مهم که از پایین کمر شروع می‌شود و تا پایین پا امتداد دارد و با دیسک کمر و فتق دیسک.

راه‌های درمان فتق دیسک و درد سیاتیک با روش خانگی

۱. تحرک و ورزش مناسب

هرچقدر بیشتر حرکت کنید، گردش خون در نواحی آسیب‌دیده بهتر می‌شود و این باعث کاهش اسپاسم عضلات و التهاب می‌گردد. بهترین ورزش برای این منظور پیاده‌روی منظم است که به آرامی عضلات را فعال نگه می‌دارد و به بهبود درد کمک می‌کند.

۲. آویزان شدن از میله (مانند بارفیکس)

این حرکت برای دیسک کمر و درد سیاتیک بسیار مفید است. کافی است با دستان خود از یک میله آویزان شوید، پاها را روی زمین نگه دارید و اجازه دهید وزن بدن به آرامی باعث کشش ستون فقرات شود. این کشش باعث کاهش فشار روی مهره‌ها و عصب‌ها شده و درد را تسکین می‌دهد.

• اگر عضلات دست ضعیف هستند و نمی‌توانید آویزان شوید، می‌توانید روی صندلی دسته‌دار بنشینید، دست‌ها را روی دسته‌ها بگذارید و خودتان را کمی بالا بکشید تا کشش ستون فقرات ایجاد شود. این وضعیت را حدود ۱۵ ثانیه حفظ کنید.

۳. تمرین‌های کششی و شل‌کننده عضلات

تمرینات ساده مثل حرکت گاو و گربه در یوگا کمک می‌کند عضلات کمر و باسن شل شده و انعطاف بیشتری پیدا کنند.

یک حرکت دیگر:
با یک دست به دیوار تکیه دهید، یک پا را از زمین بلند کنید و آن را به جلو و عقب حرکت دهید. این حرکت عضلات باسن و ران را به آرامی کشش می‌دهد بدون اینکه فشار زیادی وارد شود.

۴. استفاده از کمپرس سرد و گرم

• کمپرس سرد:
  اگر درد سیاتیک شما ناشی از التهاب است، کمپرس سرد می‌تواند به کاهش التهاب و تورم کمک کند. بهتر است هر بار حداکثر ۱۰ تا ۱۵ دقیقه از کمپرس سرد استفاده کنید تا جریان خون به طور کامل محدود نشود.
• کمپرس گرم:
  اگر ناحیه باسن یا کمر به طور کلی سفت شده و التهاب زیادی ندارد، کمپرس گرم به شل شدن عضلات و کاهش گرفتگی کمک می‌کند و احساس راحتی ایجاد می‌کند.

نکته مهم:

همیشه قبل از شروع هر نوع تمرین یا درمان خانگی، با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید تا متناسب با شرایط شما بهترین روش‌ها انتخاب شود.

 

نوع درد	منشأ احتمالی	تست پیشنهادی
درد هنگام خم شدن به جلو	فتق دیسک	تست خم شدن، تست اسلامپ
درد هنگام فشار به عضله باسن	سیاتیک عضلانی	تست فشار روی باسن
درد در هنگام کشش زانو به سمت شانه مخالف	پیریفورمیس	تست کشش پیریفورمیس
درد هنگام چرخش و خم کردن زانو در حالت خوابیده	سیاتیک باسنی	تست

چه زمانی نیاز به جراحی دیسک کمر است؟

دکتر یک جراح محافظه‌کار می‌داند و تأکید می‌کند که جراحی باید آخرین گزینه باشد، نه اولین.

موارد نیاز به جراحی:

• بی‌اثر بودن درمان‌های غیرجراحی پس از مدت زمان طولانی
• وجود نقص عصبی (مثل بی‌حسی یا ضعف پاها)
• درگیری‌های شدید دیسک با فشار زیاد به اعصاب

چرا پا در دیسک کمر بی حس می شود؟

درد ناشی از دیسک و فشردگی عصب

در صورت بیرون‌زدگی دیسک و فشار بر ریشه‌های عصبی، درد می‌تواند به اندام تحتانی (مانند پاها) انتشار یابد. مثال: درد مربوط به ریشه عصب L5 تا انگشت شست پا کشیده می‌شود و تنها راه تشخیص آن با تشخیص MRI و معاینه بالینی است.

چرا بیرون‌زدگی دیسک باعث درد می‌شود؟

وقتی یک دیسک بین‌مهره‌ای (یعنی یکی از بالشتک‌های بین استخوان‌های ستون فقرات) از جای خودش بیرون می‌زند و به عصب فشار وارد می‌کند، بدن موادی ترشح می‌کند که باعث درد و التهاب می‌شوند. این مواد مثل پیام‌رسان‌هایی هستند که به بدن می‌گویند «اینجا مشکلی هست» و باعث می‌شوند عصب‌ها به درد حساس‌تر شوند.

از مهم‌ترین این مواد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اینترلوکین‌ها IL-1 و IL-6: موادی که باعث می‌شوند التهاب و حساسیت عصب بیشتر شود.
• برادی‌کینین: باعث تحریک پایانه‌های عصبی می‌شود و احساس درد ایجاد می‌کند.
• TNF-α: یک ماده قوی التهاب‌زا که آسیب به بافت و درد را زیادتر می‌کند.
• پروستاگلاندین‌ها: باعث حساس‌تر شدن عصب به درد می‌شوند.
• ماده P: به انتقال پیام‌های درد به مغز کمک می‌کند و التهاب را هم بیشتر می‌کند.

به‌طور خلاصه: وقتی دیسک بیرون می‌زند و به عصب برخورد می‌کند، این مواد ترشح می‌شوند و باعث می‌شوند عصب دردناک، حساس و ملتهب شود.

🔹 چگونه آسیب فشاری دیسک بر عصب عمل می‌کند؟

فشار وارده بر عصب می‌تواند به اشکال مختلف بروز کند:

• در موارد فشردگی خفیف، ابتدا جریان وریدی مختل می‌شود. این اختلال موجب تجمع خون، ایجاد احتقان و در نهایت بروز ادم (ورم) در ناحیه آسیب‌دیده می‌گردد.
• در موارد فشردگی شدیدتر، علاوه بر اختلال در بازگشت وریدی، جریان خون شریانی نیز دچار مشکل می‌شود. این وضعیت باعث کاهش اکسیژن‌رسانی و تغذیه عصب شده و در نهایت منجر به ایسکمی عصبی (کم‌خونی موضعی) می‌گردد.

🔹 نقش کشیده شدن عصب در ایجاد درد

گاهی فقط فشار کافی نیست. اگر عصب گردنی (عصبی که از گردن بیرون می‌آید) هم‌زمان کشیده هم بشود، درد بیشتر می‌شود. مثلاً اگر فتق دیسک باعث شود عصب هم فشرده و هم کشیده شود، علائم شدیدتر خواهند بود.

جالب است بدانید برخی بیماران وقتی بازویشان را از بدن دور می‌کنند (مثل وقتی دست را بالا می‌گیرند یا روی چیزی تکیه می‌دهند)، دردشان کمتر می‌شود؛ چون این کار کشش عصب را کم می‌کند.

هزینه 0 تا 100 درمان دیسک کمر با وام سلامت کارت

🎯 درمان دیسک کمر از 0 تا 100 بدون دغدغه مالی!

زمانی که از درد دیسک کمر رنج می‌بری؛ ولی هزینه‌های بالای درمان نگرانتان می‌کند
با سلامت کارت شرکت آتیه پرتو سلامت خاورمیانه، درمان کامل دیسک کمر و هر نوع عمل جراحی با دریافت وام قابل دریافت است!

💳 سلامت کارت، راهی نو برای درمان آسان و مقرون‌به‌صرفه
✅ تا 50٪ تخفیف در پرداخت نقدی
✅ بهره‌مندی از وام‌های بلندمدت بدون ضامن، فقط با چک صیادی با هر فرد معتمد از سوی شما
✅ پوشش صفر تا صد هزینه‌های درمانی شامل:

• ویزیت تخصصی و مشاوره
• ام‌آر‌آی و آزمایشات تشخیصی
• فیزیوتراپی و درمان‌های غیرجراحی
• در صورت نیاز، جراحی پیشرفته با پزشکان برتر

💬 بدون نیاز به بیمه، بدون نیاز به کاغذبازی و شرایط سخت بانکی، بدون نگرانی از هزینه!

📞 همین حالا بر روی سلامت کارت کلیک کن.

وام سلامت کارت
درمانت رو شروع کن، هزینه‌ها رو بعداً پرداخت کن!

27 سؤال مهم از دیسک کمر